Budynkiem od którego należy zacząć opis historii myślenickich wodociągów jest kaplica pod wezwaniem „Matki Bożej Śnieżnej”. Ten piękny zabytek oprócz swojej religijnej funkcji stanowił także, za sprawą kamiennego zbiornika znajdującego się pod posadzką miejsce, w którym czerpano wodę. Przypisywano jej również cudowne właściwości.
Zdj. Kaplica pw. Matki Bożej Śnieżnej. Zbiory Archiwalne Muzeum Niepodległości w Myślenicach
Tuż obok kaplicy pod wezwaniem „Matki Bożej Śnieżnej” znajduje się budowla zwana potocznie „ Studzienką”. Jest to właściwie ujęcie wody, wchodzące w skład pierwszego myślenickiego wodociągu. Większa część obiektu przykryta jest nasypem ziemnym, wewnątrz znajdują się trzy zbiorniki. Na ceglanej frontowej części umieszczony był herb miasta Myślenice.
Zdj. Studzienka. Archiwum MZWiK
Po wcześniejszym rozpisaniu publicznej oferty w roku 1892 rozpoczęto pracę nad budową pierwszego wodociągu. Sieć z czterema hydrantami o długości 968 metrów doprowadzała wodę ze „Studzienki” do studni w rynku ozdobionej żeliwną figurą zwaną „Tereską”. Posąg powstał w renomowanej morawskiej odlewni żeliwa, w mieście Blansku. Zamontowane w żeliwnym korpusie wylewki umożliwiały mieszkańcom Myślenic pobieranie wody, służyła ona także Straży Ogniowej. Miasto Myślenice w dwudziestoleciu międzywojennym wciąż dysponowało tym samym wodociągiem doprowadzającym wodę do studni na rynku, skąd była czerpana na potrzeby domowe.
Zdj. Element kończący wodociąg na Rynku w Myślenicach -fontanna „Tereska”. Zbiory Archiwalne Muzeum Niepodległości w Myślenicach
Do zmian w zaopatrzeniu w wodę doszło w okresie powojennym, kiedy to nastąpił napływ ludności do miast. W latach 50 XX wieku rozważano kilka możliwości zaopatrzeni ludności Myślenic w wodę. Wybudowano prowizoryczne ujęcie wody z Młynówki, doprowadzając wodę do zbiornika na Górze Plebańskiej. W 1958 roku dzięki rozbudowie ujęcia na Plebańskiej Górze można było rozbudować sieć wodociągową na terenie Myślenic. W związku z brakiem możliwości zapewnienia wody dla całego miasta, po wyborze optymalnej koncepcji budowy ujęcia, w 1966 roku uruchomiono zakład na Zarabiu, który bazował na 2 studniach kopanych, studni zbiorczej oraz dezynfekcji chlorem. Stacja została zmodernizowana w latach 80 tych XX wieku poprzez m.in. sztuczne nawodnienie terenu zwiększając wydajność ujęcia o 20%. W związku z realizacją programu „Czysta woda dla Krakowa” w I etapie w 2013 roku oddano do użytku rozbudowane ujęcie, które może poszczycić się pracą nowoczesnych bezobsługowych filtrów pośpiesznych. W ramach programu wykonane zostały również 2 zbiorniki wody czystej, każdy po 2500 m3 wody, które stanowią kilkunastogodzinny zapas wody. W etapie II w 2015 roku wybudowaną nową komorę tym samym zmieniając lokalizacje ujęcia brzegowego. Ujęcie zyskało również 2 zbiorniki pośrednie. Obecnie stacja produkuje ok. 7000 m3 wody na dobę. Zanim woda pobrana rzeki trafi do kranów musi przejść przez szereg procesów technologicznych.
Porównanie ujęcia w Myślenicach. Zdjęcie 1 wykonane w 2007 roku.Fot. Mariusz Wegrzyn. Zdjęcie 2 w 2021 rok archiwum iTv Myślenice
Nadzór nad jakością wody sprawuje nasze laboratorium zmodernizowana w 2021, które posiada zapewnienie jakości corocznie kontrolowane przez Państwową Powiatową Stację Sanitano- Epidemiologiczną. Jakość wody jest na bieżąco monitorowana również przez urządzenia pracujące w trybie online.
Oprócz Zaopatrzania mieszkańców w wodę Zakład ma również za zadanie odbiór i oczyszczanie ścieków. Sieć kanalizacyjna w Myślenicach w połowie XX wieku była bardzo słabo rozwinięta. W listopadzie 1959 roku powstały założenia projektowe na kanalizację i oczyszczalnię ścieków. Zaplanowano budowę trzech kolektorów, doprowadzających ścieki na oczyszczalnię, która miała powstać na lewym brzegu Raby, przed ujściem do niej Bysinki. Proces powstania kanalizacji rozciągał się jednak w czasie. Z początkiem lat 70 XX w. tempo uległo przyspieszeniu, ze względu na konieczność uporządkowania gospodarki ściekowej w Myślenicach, w związku z planowaną budową zbiornika zaporowego na rzece Rabie w Dobczycach wraz z ujęciem wody dla Krakowa. Termin realizacji oczyszczalni zaplanowano na lata 1973-1976, a budowę kanalizacji podzielono na 4 etapy. Po wielu latach eksploatacji stan oczyszczalni pogorszył się, co skutkowało modernizacją jej części biologicznej w 1990 r. Projekt zrealizowano w ramach współpracy z Amerykańską Agencją Ochrony Środowiska. W latach 2008-2009 przeprowadzono modernizację oczyszczalni ścieków dobudowano m.in. nowy ciąg biologicznego oczyszczania ścieków, w skład którego wchodziły dwa reaktory BIO-PAK. W 2024 roku rozpoczęto prace w ramach kolejnego dużego projektu: „Budowa, przebudowa, rozbudowa i rozbiórka obiektów oczyszczalni ścieków w Myślenicach”, realizowanego w ramach zadania „Zmiana zagospodarowania terenów przemysłowych i infrastruktury towarzyszącej w przestrzeni publicznej w strefie przemysłowej w Myślenicach”. Na ten cel Gmina Myślenice pozyskała środki w rządowym programie inwestycyjnym Polski Ład. Inwestycja ta ma na celu dalszą modernizację i zwiększenie efektywności infrastruktury oczyszczania ścieków w mieście. Więcej informacji znajdą Państwo w zakładce Oczyszczalnia Myślenice.
Porównanie oczyszczalni ścieków w Myślenicach.
Zdjęcie 1 wykonane w 2007 roku (fot. Mariusz Węgrzyn). Zdjęcie 2 w 2021 roku (fot. iTv Myślenice). Zdjęcie 3 w 2024 roku (fot. Mariusz Węgrzyn).
Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myślenicach obsługuje jeszcze jedną oczyszczalnię ścieków, która zlokalizowana jest w miejscowości Krzyszkowice. Obiekt ten został oddany do użytku w 2011r. Wybudowano go w ramach programu „Czysta woda dla Krakowa”.
Na przestrzeni lat dynamicznie rozbudowywana była także infrastruktura wodociągowo-kanalizacyjna. Podmiotem realizującym tego typu inwestycje jest w zdecydowanej większości przypadków Gmina Myślenice. Część z zadań prowadził również Związek Gmin Dorzecza Górnej Raby i Krakowa. Wiele kilometrów sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wybudowano także dzięki programowi „Czysta woda dla Krakowa”.
Pieczę nad systemem wodociągowym, zbudowanym pod koniec XIX wieku sprawowała gmina aż do czasu powołania Miejskiego Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Myślenicach, który powstał prawdopodobnie końcem 1957 r. i liczył zaledwie 6 osób. W latach 60-tych zmienił nazwę na Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Myślenicach. W jego skład wchodziły różne branżowe zakłady – w tym: Zakład Wodociągów i Kanalizacji. W 1967 roku Zakład liczył już 17 osób. W tamtym okresie Zakład pozostawał pod patronatem Powiatowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Chrzanowie.
01.01.1975 r. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Myślenicach przekształcone zostało w: Powiatowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Myślenicach, następnie zaś 01.06.1975 r. w wyniku reformy administracyjnej skutkującej likwidacją powiatów przeobrażone zostało w Rejonowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Myślenicach. Taki stan nie potrwał jednak długo. W związku z Zarządzeniem Prezydenta Miasta Krakowa w sprawie zmian organizacyjnych wybranych przedsiębiorstw gospodarki komunalnej i mieszkaniowej z dniem 01.04.1976 r. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Krakowie przejęło wybrane zadania i związany z nimi majątek Rejonowego Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Myślenicach, tworząc MPWiK Zakład w Myślenicach.
Kolejne zmiany spowodowane były przemianami politycznymi związanymi z upadkiem PRL-u. Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym przyporządkowała sprawy zaopatrzenia w wodę a także usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych do zadań własnych gminy. Pieczę nad zakładem nazywanym wówczas Komunalnym Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji w Myślenicach przejął więc wydział Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Komunikacji Urzędu Miasta i Gminy w Myślenicach. Kolejna ustawa z dnia 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych nakazująca przekształcanie przedsiębiorstw komunalnych w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa będące spółkami prawa handlowego wymogła niezwłoczny wybór formy organizacyjno-prawnej zakładu. Powstanie Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myślenicach zapoczątkowały uchwały Rady Miejskiej w Myślenicach z dnia 31.07.1991 r. oraz 22.11.1991 r. Procedurę powołania zwieńczyło podpisanie Aktu założycielskiego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 11.03.1992 r. W skład Zarządu Spółki wchodziły wówczas 3 osoby a pierwszym Prezesem Zarządu został Pan Jeremi Żebrowski, który piastował to stanowisko do 03.09.2003 r. Następnym Prezesem, jednoosobowego już Zarządu Spółki został Pan Andrzej Urbański, a 21.11.2018 roku funkcję tą przejęła obecna Prezes Pani Katarzyna Burda.
W 2022 r. minęło 30 lat od daty powołania do życia Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myślenicach. Zakładu cieszącego się wśród mieszkańców gminy cenioną marką, stającego się znaczącym podmiotem świadczącym usługi wodno-kanalizacyjne w swoim regionie. Taki jubileusz stanowi więc znakomitą okazję do przekazania informacji o dumnej historii jego poprzedników, która sytuuje Myślenice w elitarnym gronie miast polskich posiadających zalążek wodociągu już za czasów królewskich, który rozwinął się niemal w tej samej lokalizacji, gdy u schyłku zaborów w 1892 r. lokalne władze podjęły decyzję o budowie pierwszego miejskiego wodociągu. Wodociąg ten w niezmienionej formie służył mieszkańcom Myślenic przez dziesięciolecia. Przetrwał wojenną zawieruchę rzetelnie spełniając swoją rolę, również w bardzo trudnym okresie powojennym, kiedy poszukiwano nowego źródła zaopatrzenia w wodę a także rozstrzygano o losie budowy pierwszej myślenickiej oczyszczalni ścieków. Zainicjowane wówczas rozwiązania obroniły się i po licznych wprawdzie modyfikacjach nadal funkcjonują – przez szereg lat podlegały one bowiem ciągłym udoskonaleniom starając się sprostać coraz to wyższym standardom jakości środowiska.